Wat zijn eiwitten?

Eiwitten bestaan uit aminozuren die als bouwstenen met elkaar verbonden zijn. Het lichaam kan de aminozuren niet opslaan en verwerkt alleen de eiwitten die het lichaam nodig heeft. Om deze reden splitst het lichaam de eiwitten en voegt ze samen. Overschotten van aminozuren en hele eiwitten zet de lever om in glucose. En dat is een belangrijke energieleverancier. Eiwitrijke voeding kan dus al snel te calorierijk worden. Dit kan leiden tot gewichtstoename en het opslaan van vet. Eiwitten hebben nog veel meer functies.

• Ze bieden bescherming en afweer
• Ze zorgen voor structuuropbouw en instandhouding
• Ze zorgen voor beweging
• Ze sturen en reguleren
• Ze helpen bij transport

Afhankelijk van de samenstelling van de aminozuren hebben eiwitten verschillende functies in het lichaam. Zo werken ze o.a. als enzymen, neurotransmitters, antilichamen, hormonen en als gespecialiseerde eiwitten. Aminozuren zijn onder te verdelen in 3 soorten: essentiële aminozuren, niet-essentiële aminozuren en semi-essentiële aminozuren. Factoren die invloed hebben op de samenstelling en omzetting ervan in het lichaam zijn leeftijd, geslacht, lichamelijke inspanning, voeding en ziekte. Hieronder zetten we ze kort op een rijtje voor je.

Essentiële aminozuren

Negen van de twintig aminozuren waaruit lichaamseigen eiwitten zijn samengesteld, kunnen niet door het lichaam gemaakt worden. Het is dus belangrijk dat het lichaam deze uit de voeding haalt. Ze worden ook wel essentiële eiwitten genoemd. Hieronder een rijtje van deze aminozuren:

• Histidine: is nodig voor de groei/ herstel van weefsel en het beschermt het lichaam tegen schadelijke stoffen
• Isoleucine: heel erg belangrijk voor de spieropbouw
• Lysine: vergoot de opslag van calcium in het lichaam en het verhoogt de kwaliteit van eiwitten in plantaardige voedingsmiddelen
• Methionine: verhoogt de productie van lecithine in de lever
• Leucine: vermidert de afbraak van spiereiwit en het is een energieleverancier
• Fenylalanine: dit is nodig voor het vormen van bijvoorbeeld insuline
• Tryptofaan: speelt een belangrijke rol bij de afgifte van groeihormonen
• Threonine: speelt een belangrijke rol bij de aanmaak van antilichamen
• Valine: betrokken bij de spieropbouw

Niet-essentiële aminozuren

Dit zijn aminozuren die het lichaam kan produceren uit andere eiwitten. Hiervoor is wel voeding nodig om ze te kunnen omzetten. Het gaat om de volgende aminozuren:

• Alanine: speelt een belangrijke rol bij het normaliseren van de bloedsuikerspiegel
• Aspraginezuur: dit aminozuur kan de energie in het lichaam verhogen
• Glutaminezuur: zorgt voor de eiwit in het lichaam en de zuurbalans in de nieren
• Glycine: speelt een belangrijke rol bij de synthese van bindweefseleiwit
• Proline: zit in botten en bindweefsel en is een belangrijk bestanddeel van collageen

Semi-essentiële aminozuren

Deze aminozuren kunnen door het lichaam zelf worde aangemaakt. Hiervoor zijn wel essentiele aminozuren nodig. De semi-aminozuren zijn:

• Arginine: versterkt het imuunsysteem en heeft een positieve invloed op de groei, de spierfunctie en genezing.
• Cysteine: werkt ontstekingsremmend en wordt gebruikt voor groei van huid en haren
• Serine: helpt om de nieren goed te laten functioneren
• Glutamine: zorgt voor de instandhouding van de stofwisseling en de structuur/functie van de darmen.
• Tyrosine: verantwoordelijk voor de klierfuncties

Hoeveel eiwit mag ik op een dag?

De dagelijkse behoefte aan eiwitten bij gezonde en volwassen mensen is gemiddeld 0,8 gram per kg lichaamsgewicht. Aanbevolen wordt om maximaal 20-25% van de totale energie inname uit eiwit te halen. Vaak is 10-15% een meer precies advies. De belangrijkste eiwitbronnen van dierlijk eiwit zijn: gevogelte, vlees, vis, melk en ei. Plantaardige eiwitten zijn granen, peulvruchten en soja. Dierlijk eiwit bevat over het algemeen een hoger eiwitgehalte dan plantaardig eiwit, wat je hieronder kunt terugzien in het overzicht.

Wat gebeurt er bij een tekort aan eiwit?

Bij een afwisselende voeding kan in principe geen eiwittekort ontstaan. Bepaalde ziekten en omstandigheden kunnen er wel toe leiden. Denk aan allergieën of het niet kunnen verdragen van eiwit en strenge veganistische rauwkost diëten. Er zijn een aantal verschijnselen die kunnen voorkomen bij een eiwittekort:  

• Spierafname: de spiermassa neemt af wanneer het lichaam te weinig eiwitten binnen krijgt
• Bloedarmoede: hemoglobine is een eiwit dat zorgt voor het vervoer van zuurstof via het bloed door het lichaam
• Slechte wondgenezing: nieuwe weefsels worden gemaakt door eiwitten. Wonden genezen minder snel als er te weinig eiwit binnenkomt
• Spijsverting werkt minder goed: de productie van gal verlaagd, waardoor verstopping kan ontstaan
• Haaruitval: lichaamscellen en hun groei en ontwikkeling wordt verslechterd
• Slechte weerstand: het imuunsysteem werkt minder goed. Hierdoor hebben bacteriën en infecties meer kans

Conclusie

Zoals je hierboven hebt kunnen lezen hebben eiwitten verschillende functies in het lichaam. Eiwitten worden in het lichaam opgeslagen, afgebroken en weer opnieuw opgebouwd. Ze zijn  betrokken bij heel veel belangrijke processen in het lichaam. Een deel kan het lichaam zelf aanmaken en het andere deel moeten we binnenkrijgen via voeding. De kans dat het lichaam dus een eiwittekort heeft is erg klein.